هر آنچه باید در مورد باتری خودرو بدانید

باتری خودرو را می توان قلب الکتریکی خودرو دانست که طی یک تبدیل، انرژی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. از وظایف اصلی باتری می توان به تامین نیروی مورد نیاز استارت و فراهم کردن انرژی الکتریکی مورد نیاز خودرو زمانی که دینام مقداری بیش از نیاز خودرو تامین کرده است اشاره کرد. باتری ماشین از مدل باتری های قابل شارژ است که از جعبه باتری، صفحات مثبت، صفحات منفی، صفحات عایق، قطب های باتری، درپوش باتری، پلاک مشخصات باتری و الکترولیت تشکیل شده است.

ظرفیت باتری خودرو هم میزان مشخصی دارد که به عواملی چون مساحت صفحات باتری، تعداد صفحات باتری، مقدار الکترولیت، قدرت الکترولیت، تازه و یا قدیمی بودن باتری و دمای کارکرد آن بستگی دارد.

انواع باتری های خودرو

باتری های خودرو بر اساس کاربرد خود دو مدل اصلی را تشکیل می دهند باتری های LM و باتری های FM.

باتری های LM یا غیر سیلد (Unsealed)

باتری های LM که نام آن ها مختصر Low Maintenance است باتری هایی هستند که به مراقبت کمتری نیاز دارند و غیرسیلد نامیده می شوند. این باطری ها دارای صفحات سرب آنتیموان و کلسیم (دو آلیاژی یا هیبرید) هستند. این باتری ها که به عنوان باتری تر نیز شناخته می شوند به دلیل قیمت پایین استفاده زیادی دارند.

باتری های FM یا سیلد (Sealed)

باتری های FM که نامشان مختصر Free Maintenance است به باتری هایی گفته می شود که نیازی به مراقبت نداشته و سیلد نامیده می شوند. این باتری های دارای صفحه سرب-کلسیم و کلسیم هستند.

باتری های سیلد که به عنوان باتری خشک نیز شناخته می شوند مزیت های زیادی نسبت به باتری های تر دارند این باتری ها به مراقبت های پیشگیرانه کمتری نیاز دارند، دارای عمر طولانی تر، شارژ سریع تر، مقاومت بیشتر در برابر شارژ بیش از حد (over charge)، ایمنی بیشتر، کاهش خوردگی ترمینال ها و زمان نگهداری مجاز (Shelf Life) طولانی تری هستند. این نوع باطری ها در برابر عیوب ناشی از دشارژ عمیق (Deep Discharge) به خاطر افزایش ریزش بار صفحات به سرعت از کار می افتند. به دلیل جامد بودن مواد استفاده شده در باتری های سیلد نیازی نیست که نگران ریختن اسید روی خودرو و درون محفظه موتور باشید.

توجه داشته باشید به دلیل اینکه در صورت نیاز به آب نمی توان به باتری سیلد آب اضافه کرد (چرا که مهر و موم هستند) و غلظت ویژه آن را با هیدرومتر اندازه گرفت، پیشنهاد می کنیم که در آب و هوای گرم از باتری غیر سیلد یا تر استفاده کنید.

انتخاب باتری مناسب

در انتخاب باتری به نکات و موارد زیر دقت داشته باشید تا بهترین نتیجه ممکن را بگیرید.

خشک بودن یا تر بودن باطری

با توجه به نیاز خود، باتری مورد نیاز خود را انتخاب کنید. البته بدانید که باتری های خشک در اکثر موارد نسبت به باتری های تر سرتر هستند و اصلی ترین مزیت باتری تر در ارزان قیمت تر بودن آن است.

آمپراژ باتری

شرکت های سازنده خودرو آمپراژ مشخصی به عنوان حداقل مقدار آمپر مجاز برای باتری خودرو تعیین می کنند. توجه کنید که اگر از تجهیزات و امکاناتی اضافی نظیر باند، ساب ووفر، آمپلی فایر و ... در خودروی خود بهره مند هستید از یک باتری با آمپرهای بیشتر استفاده کنید.

قیمت باتری

به صورت کلی ترتیب قیمتی باتری ها به عوامل زیر بستگی دارد و رابطه مستقیمی با آنها دارد:

هر چه باتری عمر بیشتری داشته و به اصطلاح کهنه تر باشد قیمت کمتری خواهد داشت.

قیمت باتری با افزایش آمپراژ آن بیشتر می شود.

باتری های خشک عموما از باتری های تر گران تر هستند.

باتری های خارجی، مثلا کره ای، از باتری های داخلی قیمت بیشتری دارند.

کشور و برند سازنده باتری

به دلیل آنکه فرایند ساخت باتری آسیب های قابل توجه و عمدتا جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند هیچ کشور اروپایی به تولید باتری خودرو نمی پردازد. باتری های موجود در بازار کشور ساخت کره جنوبی، چین، ترکیه و ایران هستند. بیشترین کیفیت از آن باتری های کره ای است که با برند دوو، دلکور، پوما، سین، شارک، اوراستارت، تایگر و ... عرضه می شوند. کیفیت باتری های ایرانی نیز از باتری های ترکیه ای بالاتر است.

تاریخ تولید باتری

همانطور که می دانید عامل اصلی فرسوده شدن باتری، شارژ و دشارژ شدن آن است ولی آگاهی از تاریخ تولید باتری در انتخاب باتری مناسب و تازه تر نقش بسزایی دارد.

در ادامه روش تشخیص تاریخ تولید باتری های کره ای و ایرانی را شرح می دهیم. در شکل زیر یک باتری کره ای را می بینید که عبارت 4LR21 روی آن حک شده است.

4: سال ساخت 2014

L: حرف دوازدهم الفبای انگلیسی است، لذا ماه ساخت باتری دوازدهمین ماه میلادی یعنی دسامبر است.

R: حرف اول نام کارخانه تولید کننده باتری است.

21: روز تولید باتری است.

علت های خراب شدن باتری

عمر یک باتری به ریزش مواد فعال صفحات آن در اثر انقباض و انبساط این صفحات حین فرآیند شارژ و دشارژ اتفاق می افتد بستگی دارد.

عوامل زیر تاثیر مستقیمی بر کاهش عمر باتری و خرابی آن دارند:

کاهش الکترولیت

این مورد در 50% موارد عامل اصلی از کار افتادن باتری خودرو است و ناشی از گرمای بیش از اندازه در زیر کاپوت یا شارژ بیش از حد باتری است.

دشارژ زیاد

روشن گذاشتن چراغ های ماشین یا دیگر تجهیزات الکتریکی در طولانی مدت و مواقعی که نیازی به آن ها نیست باعث می شود مداوما از باتری برق کشیده شود که باعث کاهش عمر و به اصطلاح خوابیدن باتری می شود.

• استفاده بیجا یا استفاده از باتری با سایز نامناسب

• شل شدن تسمه دینام

• بدون شارژ ماندن طولانی باتری

• لرزش بیش از اندازه

لق بودن بست ها و نگهدارنده های باتری و اتصالات داخلی خودرو لرزش زیادی را در آن پدید می آورد که تاثیر مستقیمی بر عمر باتری دارد.

• استفاده از آب آلوده

• خوردگی های درون باتری و خودرو

• یخ زدن باتری

نکات نگه داری و پیشگیری از خرابی باتری

نکات زیر در بهبود کارکرد باتری ماشین و پیشگیری از خرابی آن تاثیر موثری دارند:

1. بررسی سطح الکترولیت، محکم بودن سر باتری ها، تمیز کردن سطوح خورده شده قطب و سر باتری و در آخر چک کردن تسمه دینام از مواردی هستند که همواره باید مورد توجه قرار بگیرند.
2. معمولا اقدامات پیشگیرانه و نگهداری بسته به نوع باتری و شرایط آب و هوایی متفاوت است. ولی حتما حداقل یکبار قبل از شروع سرما و در فصل سرما بصورت ماهانه اقدام به انجام آنها کنید.
3. اگر متوجه شدید که سطح الکترولیت در باتری های تر یا غیر سیلد پایین آمده است، با آب مقطر تا سطح مشخص شده توسط شرکت سازنده باتری (معمولا 2 میلیمتر بالاتر از سطح صفحات) را پر کنید.

توجه داشته باشید که در گرمای بیش از اندازه درون باتری تر یا غیر سیلد آب نریزید، چرا که باعث سرریز شدن اسید باتری و خرابی رنگ و اتصالات درون خودرو خواهد شد.

روش های افزایش عمر باتری ماشین

1. یکی از بهترین روش های افزایش عمر باتری، نگهداری مستمر از باتری و موتور خودرو است.
2. در آب و هوای سرد باتری را کاملا شارژ و موتور را گرم نگه دارید.
3. در آب و هوای گرم، مرتبا سطح الکترولیت را بررسی کرده و آب باتری را به سطح لازم برسانید (مخصوص باتری های تر).
4. هرگز به باتری آب آلوده یا اسید اضافه نکنید و بیش از اندازه آن را پر نکنید. (مخصوص باتری های تر)
5. قبل از روشن کردن ماشین خصوصا در فصل سرما کلیه تجهیزات برقی و چراغ های خودرو را خاموش کنید (این کار فشار وارده بر باتری هنگام استارت زدن را کاهش می دهد).
6. روشن گذاشتن کلیه چراغ ها یا تجهیزات جانبی برقی دیگر خودرو و دشارژ کامل باتری خصوصا در باتری بدون مراقبت و نگهداری، سبب خراب شدن باتری اتومبیل می شود. بعد از شارژ کامل باتری برای تعیین خسارات وارده احتمالی باتری را تست کنید.
7. بار پارزیتیک را به کمتر از 120 میلی آمپر کاهش دهید.
8. باتری هایی که شارژ کامل دارند را در مکان های سرد قرار دهید و مرتبا هنگامی که مقدار شارژ آنها به کمتر از 80 درصد می رسد یا بعد از 6 ماه (هر کدام زودتر اتفاق بیافتد) آن ها را شارژ کنید.
9. در آب و هوای سرد، افزایش قطر کابل باتری (نمره سیم کوچکتر) به افزایش توان دسترسی باتری برای استارت موتور کمک می کند.

نکات ایمنی لازم هنگام کار با باتری

باتری های سرب اسیدی دارای الکترولیتی از جنس سولفوریک اسید هستند که ماده ای بسیار سمی و خورنده است. این ماده در هنگام شارژ باتری گازی از خود متصاعد می کند که در صورت جرقه در کنار آن منفجر خواهد شد و صدمات شدیدی بر جای می گذارد. هنگام کار با چنین باتری هایی به موارد زیر توجه داشته باشید:

• محیطی که درون آن هستید از تهویه مطبوع سالمی برخوردار باشد.
• هرگونه جواهرات را از بدن خود دور کنید.
• لباس محافظت کننده بدن و استفاده از عینک ایمنی مخصوص کاملا ضروری است.
• هنگام تست باتری، استارت باتری به باتری و یا نصب و شارژ باتری جانب احتیاط را رعایت کرده و کلیه دستورات سازنده باتری را دنبال کنید.

در این مقاله به معرفی و بررسی انواع باتری های خودرو و نکات ضروری در ارتباط با آنها پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مطلب دیدگاه کاملتری نسبت به باتری خودرو و انتخاب مناسب آن به شما بخشیده باشد.